Grupa wiekowa 50+
Badanie ginekologiczne
Profilaktyczne wizyty
Zaleca się, aby kobiety po 50. roku życia odbywały co najmniej jedną wizytę u ginekologa rocznie, nawet jeśli nie odczuwają żadnych dolegliwości. Regularne wizyty pozwalają na monitorowanie zdrowia i wczesne wykrywanie potencjalnych problemów.
Cytologia
Kobiety po 50. roku życia powinny wykonywać cytologię co 3-5 lat, jeśli wyniki wcześniejszych badań były prawidłowe, a także nie ma innych czynników ryzyka (np. zakażenie wirusem HPV). Ginekolog może zalecić cytologię częściej, np. co roku, jeśli istnieje podwyższone ryzyko raka szyjki macicy.
Mammografia
W ramach programu profilaktyki raka piersi, mammografia jest zalecana co 2 lata dla kobiet w wieku 45-74 lat, o ile nie występują czynniki podwyższonego ryzyka. W tym przedziale wiekowym mammografia jest oferowana bezpłatnie co 2 lata. Kobiety z obciążeniem genetycznym (mutacje w genach BRCA1, BRCA2) lub te, które mają w rodzinie przypadki raka piersi, mogą wymagać częstszych badań. W takich przypadkach mammografię można wykonywać nawet co roku.
Aby skorzystać z mammografii, możesz to zrobić zarówno w ramach publicznej opieki zdrowotnej (NFZ), jak i prywatnie.
- Po pierwsze, istnieje Program Profilaktyki Raka Piersi, który umożliwia kobietom w wieku od 45 do 74 lat wykonywanie bezpłatnej mammografii bez skierowania co 2 lata. Program skierowany jest do kobiet, które: Są w wieku 45-74 lat. Nie miały wykonanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat. Nie były wcześniej leczone z powodu raka piersi. Jak się zgłosić? Znajdź placówkę: Wejdź na stronę NFZ aby znaleźć najbliższą placówkę wykonującą badanie w ramach programu profilaktycznego. Zgłoś się do placówki osobiście lub telefonicznie, by umówić termin badania. Nie musisz mieć skierowania, jeśli spełniasz kryteria wiekowe.
- Po drugie, jeśli jesteś starsza niż 74 lata lub jeśli potrzebujesz mammografii w ramach diagnostyki medycznej, potrzebujesz skierowania od lekarza. Skierowanie może wystawić ginekolog. Lekarze mogą wystawić skierowanie, jeśli istnieją wskazania medyczne, np. wyczuwalne zmiany w piersiach, niepokojące objawy lub jeśli istnieją czynniki ryzyka, takie jak obciążenie rodzinne.
- I w trzecim przypadku, mammografię możesz również wykonać prywatnie, bez skierowania. W prywatnych placówkach koszt badania wynosi zwykle od 100 do 300 zł, w zależności od kliniki. Jest to opcja szybsza, jeśli nie chcesz czekać w kolejce w ramach NFZ lub jeśli nie kwalifikujesz się do programu profilaktycznego.
Samobadanie piersi
Dla kobiet po menopauzie warto wybrać stały dzień w miesiącu, np. pierwszy dzień miesiąca, aby regularnie przeprowadzać badanie.
Do ginekologa w ramach NFZ nie jest wymagane skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu (internisty). Pacjentka może bezpośrednio umówić się na wizytę. W ramach publicznej opieki zdrowotnej wizyty są bezpłatne dla osób ubezpieczonych.
Kolonoskopia
Kolonoskopia to badanie, które pozwala na ocenę stanu jelita grubego i wykrycie ewentualnych zmian, takich jak polipy, które mogą prowadzić do rozwoju raka jelita grubego. Kolonoskopia profilaktyczna jest zalecana dla osób bez czynników ryzyka raka jelita grubego od 50. roku życia.
Jeśli pierwsza kolonoskopia nie wykazała niepokojących zmian, badanie to zaleca się powtarzać co 10 lat. Osoby, u których wykryto polipy, mogą być kierowane na częstsze badania (np. co 3-5 lat), w zależności od liczby, wielkości i typu polipów. Regularne kontrole pozwalają na wykrycie zmian we wczesnym stadium, zanim rozwiną się w nowotwór.
W Polsce pacjent po 50. roku życia może uzyskać dostęp do kolonoskopii zarówno w ramach publicznej opieki zdrowotnej (NFZ), jak i prywatnie.
Osoby powyżej 50. roku życia mogą skorzystać z bezpłatnej kolonoskopii w ramach Programu Badań Przesiewowych w Kierunku Raka Jelita Grubego lub na podstawie skierowania od lekarza. W pierwszym przypadku, pacjent może zgłosić się do placówki uczestniczącej w Programie Badań Przesiewowych w Kierunku Raka Jelita Grubego i zarejestrować się na badanie kolonoskopowe !bez skierowania!.
Lista placówek uczestniczących w programie jest dostępna na stronach NFZ i Ministerstwa Zdrowia. Do badań profilaktycznej kolonoskopii kwalifikują się osoby: bez objawów klinicznych sugerujących nowotwór jelita grubego, które nie miały wykonanej kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat, oraz spełniają kryterium wiekowe: 50-65 lat.
Program przesiewowy obejmuje wykonanie kolonoskopii, w tym: pobranie wycinków z nacieku nowotworowego lub zmian podejrzanych o charakter
nowotworowy; usunięcie polipów wielkości do 15 mm; poddanie badaniu histopatologicznemu wszystkich wycinków i usuniętych polipów; wskazanie konkretnych zaleceń dotyczących leczenia u osób, które wykonały kolonoskopię przesiewową. Kolonoskopia jest precyzyjna i trwa od 15 do 40 minut.
W zależności od wskazań medycznych badanie może być przeprowadzone w znieczuleniu miejscowym (z zastosowaniem żelu znieczulającego) lub znieczuleniu ogólnym, dlatego pacjent nie odczuwa dyskomfortu. W drugim przupadku, pacjent może uzyskać skierowanie na kolonoskopię od lekarza rodzinnego lub specjalisty (np. gastroenterologa), jeśli istnieją wskazania medyczne, takie jak: objawy (np. krwawienia z odbytu, zmiany w wypróżnieniach, bóle brzucha), historia chorób jelita grubego w rodzinie, wynik badania kału na krew utajoną wskazujący na potrzebę dalszej diagnostyki lub wiek po 65 r ż. W zależności od regionu i dostępności placówek, czas oczekiwania na kolonoskopię w ramach NFZ może się różnić. W przypadku programu przesiewowego pacjent nie musi czekać na skierowanie, co może skrócić czas do badania.
Jeśli pacjent nie chce czekać na badanie w ramach NFZ lub woli wykonać kolonoskopię szybciej może umówić się na badanie bez skierowania w prywatnej placówce. Cena prywatnej kolonoskopii w Polsce waha się od około 400 do 1000 zł, w zależności od placówki i dodatkowych usług (np. znieczulenie). Czas oczekiwania na prywatną kolonoskopię jest zazwyczaj krótszy niż w ramach NFZ. Bez względu na to, czy badanie jest wykonywane prywatnie, czy w ramach NFZ, pacjent musi się do niego odpowiednio przygotować. Kilka dni przed badaniem zaleca się dietę ubogą w błonnik, a dzień przed kolonoskopią – picie wyłącznie płynów klarownych. Zwykle pacjent otrzymuje preparat przeczyszczający, który pomaga oczyścić jelita przed badaniem.
PSA (Prostate-Specific Antigen)
PSA (Prostate-Specific Antigen) to białko produkowane przez prostatę, a jego podwyższony poziom we krwi może wskazywać na problemy z prostatą, takie jak przerost gruczołu krokowego, zapalenie prostaty czy rak prostaty.U zdrowych mężczyzn, bez rodzinnej historii raka prostaty, zaleca się rozpoczęcie regularnych badań PSA po ukończeniu 50. roku życia.
Test PSA można wykonywać co 1-2 lata, w zależności od poziomu PSA i wyników wcześniejszych badań. Po 50. roku życia zaleca się regularne wizyty u urologa co 1-2 lata w celu kontroli stanu prostaty, nawet jeśli nie ma objawów. Urolog może wykonać badanie palpacyjne prostaty oraz ocenić wyniki PSA. Norma PSA różni się w zależności od wieku, ale ogólnie za wartości normalne uważa się wynik do 4 ng/ml. Jednak nie jest to sztywna granica, a wartości mogą być różnie interpretowane w zależności od wieku i zdrowia pacjenta.
Aby skorzystać z usług urologa w ramach NFZ, wymagane jest skierowanie od lekarza lub możesz zgłosić się na konstultację prywatnie (bez skierowania). Poziom PSA można sprawdzić poprzez pobranie krwi w naszej placówce na NFZ, posiadając skierowanie od lekarza naszej przychodni.
Badanie kału na krew utajoną
Badanie kału na krew utajoną jest ważnym narzędziem w profilaktyce raka jelita grubego. Jego celem jest wykrycie obecności krwi w kale, która może być oznaką nowotworu jelita grubego lub innych problemów zdrowotnych w jelitach. W Polsce, rutynowe badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego z użyciem testu na krew utajoną są zalecane od 50. roku życia. Osoby w wieku 50-75 lat powinny wykonywać badanie kału na krew utajoną co 2 lata w ramach programu przesiewowego. W przypadku wyniku dodatniego lub innych wskazań (np. objawy kliniczne), mogą być zalecane dalsze badania diagnostyczne, takie jak kolonoskopii. Badanie kału na krew utajoną można wykonać w naszej przychodni na NFZ, posiadając skierowanie od lekarza naszej przychodni, lub prywatnie (bez skierowania).
Badania wzroku
Po 50 r ż zaleca się regularne badania wzroku co 1-2 lata, aby monitorować ryzyko chorób oczu związanych z wiekiem, takich jak zaćma, jaskra, czy zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. W Przychodni Ursynowskiej możesz skorzystać z konsultacji okulistycznej. Konsultacja wymaga skierowania od lekarza naszej lub innej przychodni.
Badania słuchu
Regularnie co kilka lat po 50. roku życia lub wcześniej, jeśli występują problemy ze słuchem. Konsultacja laryngologa wymaga skierowania od lekarza.
Densytometria
Densytometria to badanie służące do oceny gęstości kości i diagnozowania osteoporozy. Wykrywanie osteoporozy we wczesnym etapie jest istotne, aby zapobiegać złamaniom i innym powikłaniom związanym z osłabieniem kości. Zaleca się wykonanie pierwszej densytometrii po 50. roku życia, zwłaszcza u kobiet po menopauzie. Jeśli wyniki badania są prawidłowe, densytometrię można powtarzać co 2-3 lata. Częstotliwość może być dostosowana na podstawie wyników badania i zalecenia lekarza. Mężczyźni powyżej 70. roku życia powinni rozważyć wykonanie densytometrii, szczególnie jeśli mają objawy lub czynniki ryzyka osteoporozy. Podobnie jak u kobiet, badanie może być powtarzane co 2-3 lata, jeśli wyniki są w normie.
W przypadku rozpoznania osteoporozy, densytometria może być zalecana co 1-2 lata, aby monitorować postęp choroby i skuteczność leczenia.
Densytometrię można wykonać bezpłatnie w ramach NFZ, ale wymagane jest skierowanie od lekarza. Skierowanie może wystawić lekarz rodzinny (jeśli ma podejrzenia osteoporozy lub innych problemów z układem kostnym) lub specjalista, najczęściej to ortopeda, reumatolog, ginekolog lub endokrynolog, który podejrzewa osteoporozę lub inne choroby kości. Densytometrię można również wykonać prywatnie, bez skierowania.
